“ท้องผูกในสูงวัย” เรื่องใหญ่จากกินไม่ครบและได้ไฟเบอร์ไม่พอ

การขับถ่ายที่ดี หนึ่งในสัญญานสุขภาพดีที่สูงวัยควรใส่ใจ​

​

เมื่ออายุมากขึ้นมักเจอปัญหา ท้องผูก ได้บ่อย เพราะระบบย่อยอาหาร กับระบบขับถ่ายอาจทำงานได้ลดลง ​

อาจมีสาเหตุมากจาก ​

• การดื่มน้ำน้อย  การดื่มน้ำมากเพียงพอจะช่วยให้อุจจาระนิ่มลงและทำให้ขับถ่ายได้ง่ายขึ้น​

• การทานได้น้อย ทานอาหารไม่ครบ 5 หมู่อย่างเพียงพอ โดยเฉพาะการขาดโปรตีนทำให้อ่อนเพลีย ขยับร่างกายน้อยลง กล้ามเนื้อน้อย ทำให้ลำไส้บีบตัวได้น้อยลง และหากทานใยอาหารไม่เพียงพอ ก็จะส่งผลต่อการทำงานของลำไส้​

• การเคี้ยวไม่ละเอียด ทำให้สูญเสียส่วนสำคัญของอาหารเช่น ใยอาหารที่มีประชโยขน์ต่อระบบย่อยอาหารและระบบของลำไส้ให้มีสภาพดี​

​

ยิ่งผุู้สูงอายุบางท่านมีอาการท้องอืดร่วมด้วย จะยิ่งไม่สบายท้อง ไม่สบายตัว หากปล่อยให้มีอาการท้องผูกเรื้อรังอาจเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ เช่น แผลในลำไส้ใหญ่ ริดสีดวงทวารหนัก หรือมะเร็งลำไส้ใหญ่

นอกเหนือจากต้องพยายามขยับร่างกายให้มากขึ้นเพื่อให้ลำไส้ทำงานได้ดีขึ้นแล้ว ผู้สูงอายุควรได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน 5 หมู่ โดยเฉพาะโปรตีนจะต้องเป็นโปรตีนคุณภาพดี และมีใยอาหารมากเพิ่มพอที่จะช่วยกระตุ้นการขับถ่ายได้ ​

เพื่อให้ผู้สูงอายุมีสุขภาพแข็งแรง ขับถ่ายได้ดี มีคำแนะนำจากงานวิจัยทางการแพทย์ ดังต่อไปนี้  ​

1. กินใยอาหารให้หลากหลาย จะให้ดี ต้องกินใยอาหาร (ไฟเบอร์) ให้ครบ 3 กลุ่ม​

​

ใยอาหารช่วยให้ลำไส้ของเราแข็งแรง ลดอาการท้องผูก รวมไปถึงลดท้องเสียได้ด้วย จากงานวิจัยทางการแพทย์พบว่าสามารถลดความเสี่ยง มะเร็งลำไส้ใหญ่ ช่วยดูดซับน้ำตาลและไขมันส่วนเกิน จึงช่วยลดโรคเบาหวาน คอเลสเตอรอลสูงโรคหัวใจ โรคหลอดเลือดสมองตีบหรือแตกได้​

​

ใยอาหารหลายชนิด ในปริมาณที่เพียงพอ ซึ่งแต่ละชนิดจะทำหน้าที่ที่แตกต่างกัน ​

• ใยอาหารชนิดละลายน้ำ เช่น 1. Citrus powder 2. Oat fiber จะเพิ่มมวลอุจจาระ ทำหน้าที่คล้ายไม้กวาด ไปกระตุ้นการขับถ่าย ช่วยให้ลำไส้บีบตัว ขับถ่ายได้ง่ายขึ้น​

• ใยอาหารชนิดไม่ละลายน้ำ เช่น 3. Acacia Gum จะทำหน้าที่คล้ายฟองน้ำ ช่วยดูดซับน้ำตาลและไขมันส่วนเกินก่อนที่จะดูดซึมเข้าร่างกาย แล้วขับถ่ายออกมา จึงช่วยลดไขมันและน้ำตาลในเลือด ช่วยให้ลักษณะของอุจจาระดีขึ้น กระตุ้นการขับถ่ายได้ดี​

• ใยอาหารชนิด พรีไบโอติกส์ เช่น 4. โอลิโกฟรุคโตส 5. อินนูลิน เป็นหนึ่งในใยอาหารละลายน้ำ แต่สามารถเป็นอาหารให้กับ โพรไบโอติกส์ หรือจุลินทรีย์สุขภาพชนิดดี ทำให้ลำไส้ปรับสมดุล มีจุลินทรีย์ชนิดดีเพิ่มจำนวนสูงขึ้น และจะทำให้ขับถ่ายดีขึ้นเรื่อยๆเมื่อกินต่อเนื่อง เป็นการแก้ปัญหาท้องผูกในระยะยาว​

ปัจจุบันมีอาหารทางการแพทย์สูตรครบถ้วน ที่มีใยอาหาร (Fiber) 5 ชนิดครบทั้ง 3 กลุ่มที่ช่วยกระตุ้นการขับถ่ายได้

2. เลือก โปรตีนเวย์ โปรตีนคุณภาพดีที่ย่อยง่าย ดูดซึมง่าย และดื่มน้ำให้เพียงพอ ​

เมื่ออายุมากขึ้น หลายคนทานอาหารได้น้อยลง หรือบางท่านก็มักทานอะไรซ้ำๆ ซึ่งในผู้สูงอายุมักพบการขาดโปรตีน มีกล้ามเนื้อไม่เพียงพอส่งผลให้รู้สึกอ่อนแรง เคลื่อนไหวร่างกายลำบาก ผู้สูงอายุที่้มีภาวะสูญเสียมวลกล้ามเนื้อเสี่ยงต่อการหกล้มสูงมากกว่า 3 เท่า เมื่อเทียบกับกลุ่มที่มีมวลกล้ามเนื้อปกติ ​

โปรตีนนอกเหนือจะช่วยเรื่องมวลกล้ามเนื้อในการเคลื่อนไหวแล้วยังเกี่ยวข้องกับการขับถ่ายเช่นกัน ผู้สูงอายุที่มีกล้ามเนื้อน้อย อาจทำให้มีความสามารถในการเบ่งอุจจาระน้อยลง อาจส่งผลให้อาการท้องผูกรุนแรงมากขึ้น​

หากไม่สามารถรับประทานเนื้อสัตว์ได้มากพอกับความต้องการ จำเป็นต้องหาโปรตีนจากแหล่งอื่นเสริมแต่จำเป็นจะต้องเลือกโปรตีนคุณภาพดีที่เหมาะกับผู้สูงอายุ เช่นโปรตีนเวย์ เพราะโปรตีนเวย์เป็นโปรตีนที่ย่อยง่ายดูดซึมได้ดี จึงช่วยลดอาการท้องอืดลงได้ นอกจากนี้ งานวิจัยยังพบว่า ร่างกายสามารถดูดซึมและนำโปรตีนเวย์ไปใช้ได้มากกว่า 92% สูงกว่าโปรตีนถั่วเหลืองนอกจากนี้ โปรตีนจากถั่วเหลืองอาจทำให้เกิดแก๊ส จึงทำให้เกิดอาการไม่สบายท้องส่งผลให้ทานอาหารได้ไม่พอได้เช่นกัน​

ดังนั้นเมื่ออายุมากขึ้นจึงไม่ควรขาดโปรตีน หากมีปัญหาเรื่องทานน้อย เคี้ยวไม่สะดวก ปัจจุบันมีทางเลือกเป็นอาหารทางการแพทย์สูตรครบถ้วนที่มีโปรตีนเวย์ คุณภาพดี ที่ดูดซึมเร็วและช่วยสร้างมวลกล้ามเนื้อและมีส่วนผสมของไฟเบอร์ (ใยอาหาร) เพื่อช่วยกระตุ้นการขับถ่ายอีกด้วย​

3. ท้องผูก ท้องอืด มักทานอาหารได้น้อย ควรเสริมด้วยอาหารให้ครบ 5 หมู่ใน 1 แก้ว ​

หลายคนเมื่อมีอาการท้องผูก ก็ปรับการกินด้วยการพยายามกินผักมากขึ้น จนละเลยการทานอาหารหมู่อื่นๆ โดยเฉพาะโปรตีน บางคนมีอาการท้องอืด ก็กินน้อยลง จึงได้ใยอาหารได้ไม่ถึงเท่าที่ร่างกายต้องการ ขาดสารอาหารสะสมโดยไม่รู้ตัว ซึ่งการขาดสารอาหารอาจส่งผลให้ร่างกายอ่อนเพลีย ไม่มีแรง มวลกล้ามเนื้อลดลง เหนื่อยง่าย และในระยะยาวอาจส่งผลให้สมองทำงานไม่เต็มที่ ผิวพรรณแห้งคัน แผลหายช้าลง เคลื่อนไหวลำบากไม่เหมือนที่เคย ​

​

​

คำแนะนำที่ง่ายและถูกหลักโภชนาการเพื่อสุขภาพที่ดีระยะยาวคือ ควรเสริมสารอาหารให้ครบ 5 หมู่ ด้วยอาหารทางการแพทย์สูตรครบถ้วน สูตรที่มีใยอาหารสูง 5 ชนิด มีโปรตีนเวย์ โปรตีนคุณภาพดีที่ย่อยและดูดซึมง่าย ไม่มีน้ำตาลแลคโตส ไม่ทำให้เกิดอาการท้องอืด เพื่อดูแลทั้งระบบขับถ่ายและได้รับสารอาหารที่ครบถ้วน เพื่อสุขภาพที่ดีโดยรวม​

ที่มา:

1.Klosterbuer A,Benefits of Dietary Fiber in Clinical Nutrition.Nutr Clin Pract. 2011;26: 625.​
2.Asaoka D.Association between the severity of constipation and sarcopenia in elderly adults: A single-center university hospital-based, cross-sectional study.Biomed Rep. 2020;14(1):2.​
3.Verma P. Protein Deficiency and Poisoning.Research & Reviews: A Journal of Medicine.2023;13(1):9-14.